Giới thiệu chung về câu lạc bộ Newcastle United
Newcastle United là một câu lạc bộ bóng đá chuyên nghiệp có trụ sở tại thành phố Newcastle upon Tyne, thuộc hạt Tyne and Wear, Anh quốc. Đội bóng hiện đang thi đấu tại Premier League – giải đấu cấp cao nhất trong hệ thống bóng đá Anh. Được thành lập vào năm 1881 từ sự hợp nhất giữa hai câu lạc bộ địa phương là Newcastle East End và Newcastle West End, đội bóng chính thức mang tên Newcastle United kể từ năm 1892. Từ đó đến nay, đội luôn thi đấu trên sân nhà St James’ Park – sân vận động nằm ở trung tâm thành phố, có sức chứa lên tới hơn 52.000 chỗ ngồi.
Lịch sử và thành tích thi đấu
Kể từ khi gia nhập hệ thống Football League vào năm 1893, Newcastle United đã gắn bó lâu dài với bóng đá đỉnh cao. Tính đến tháng 5 năm 2025, đội bóng đã trải qua 93 mùa giải tại hạng đấu cao nhất của Anh, chỉ vắng mặt ba mùa. Trong quá khứ, câu lạc bộ từng hai lần xuống hạng vào các năm 2009 và 2016, tuy nhiên họ đã nhanh chóng trở lại Premier League ngay mùa giải sau đó với tư cách nhà vô địch Championship.
Về thành tích, Newcastle United đã giành được tổng cộng 13 danh hiệu lớn, bao gồm:
-
4 chức vô địch quốc gia,
-
6 FA Cup,
-
1 League Cup,
-
1 FA Charity Shield,
-
1 Inter-Cities Fairs Cup – giải đấu tiền thân của UEFA Cup.
Giai đoạn huy hoàng nhất của đội là từ năm 1904 đến 1910, khi họ giành 3 chức vô địch Anh và 1 FA Cup. Trong thập niên 1990, Newcastle từng tiến sát vinh quang khi vào đến 4 trận chung kết League Cup và FA Cup, nhưng đáng tiếc đều không thể nâng cúp.
Một dấu mốc đáng chú ý khác là vào tháng 10 năm 2021, đội bóng chính thức được chuyển giao quyền sở hữu cho một tập đoàn do Quỹ Đầu tư Công của Ả Rập Xê Út (PIF) đứng đầu. Dưới sự hậu thuẫn tài chính mạnh mẽ, Newcastle bắt đầu hành trình trở lại đỉnh cao, và đỉnh điểm là chức vô địch EFL Cup mùa 2024–25, danh hiệu quốc nội đầu tiên sau 70 năm chờ đợi.
Biểu tượng và truyền thống
Trang phục truyền thống của Newcastle United là áo sọc trắng – đen, quần đen và tất đen hoặc trắng. Biểu tượng của câu lạc bộ mang đậm dấu ấn lịch sử và văn hóa của thành phố, với hình ảnh hai con ngựa biển màu xám – tượng trưng cho di sản hàng hải của vùng Tyneside.
Không khí tại sân St James’ Park trước mỗi trận đấu rất đặc biệt, khi các cầu thủ bước ra sân trong giai điệu bài hát “Going Home”. Ngoài ra, khán giả và người hâm mộ thường cùng nhau hát vang ca khúc truyền thống “Blaydon Races”, tạo nên bản sắc riêng không thể nhầm lẫn của “Chích chòe” – biệt danh thân thuộc của Newcastle United.
Lịch sử hình thành và phát triển của Newcastle United
Giai đoạn 1881–1903: Những bước đầu tiên
Lịch sử bóng đá tại Tyneside bắt đầu từ rất sớm, với trận đấu được ghi nhận đầu tiên diễn ra tại Elswich Rugby Club vào ngày 3/3/1877. Một năm sau đó, câu lạc bộ bóng đá đầu tiên của khu vực – Tyneside Association – được thành lập. Tuy nhiên, nền móng thực sự của Newcastle United được đặt ra khi hai đội bóng địa phương là Newcastle East End và Newcastle West End sáp nhập, hình thành nên câu lạc bộ hiện tại.
Tiền thân của Newcastle United là đội cricket Stanley ở Byker, được thành lập vào tháng 11/1881. Đội nhanh chóng chuyển hướng sang bóng đá và đổi tên thành Newcastle East End vào tháng 10/1882. Sau đó, câu lạc bộ tiếp tục hợp nhất với Rosewood F.C và chuyển địa điểm về Heaton vào năm 1886.
Newcastle West End F.C, đối thủ cùng thành phố, là đội bóng đầu tiên đặt chân đến sân St James’ Park vào tháng 5/1886. Trong khi East End tiến lên chuyên nghiệp vào năm 1889, thì West End lại rơi vào khủng hoảng tài chính nghiêm trọng và phải đề nghị sáp nhập.
Tháng 5 năm 1892, hai đội bóng chính thức hợp nhất, và sân St James’ Park trở thành mái nhà chung. Trước xu hướng phát triển bóng đá tại Anh, việc thành lập một đội bóng đại diện toàn vùng là điều tất yếu. Sau khi cân nhắc nhiều cái tên như Newcastle F.C hay Newcastle City, cái tên Newcastle United chính thức được lựa chọn vào ngày 9/12/1892 và được Football League phê duyệt không lâu sau đó.
Dù ban đầu bị từ chối tham dự hạng đấu cao nhất vào mùa 1892–93, Newcastle United đã có trận đấu chính thức đầu tiên tại hạng hai trước Woolwich Arsenal với kết quả hòa 2-2. Từ những ngày sơ khai đó, hành trình KQBD của “Chích chòe” bắt đầu được viết nên từng trang, đánh dấu sự khởi đầu của một đội bóng lớn tại miền Đông Bắc nước Anh.
Giai đoạn 1903–1937: Những thành công đầu tiên và thời kỳ chiến tranh
Bắt đầu từ mùa giải 1903–1904, Newcastle United xây dựng được một đội hình chất lượng với lối chơi được ca ngợi là sự kết hợp giữa nghệ thuật, tốc độ và tính đồng đội. Đây chính là thời kỳ đầu tiên mà KQBD của đội bóng thành phố Newcastle thật sự tạo dấu ấn mạnh mẽ trên bản đồ bóng đá Anh.
Với các trụ cột như Peter McWilliam, đội bóng đã thống trị giải vô địch quốc gia, giành 3 danh hiệu First Division vào các mùa 1904–05, 1906–07 và 1908–09. Newcastle suýt lập cú đúp vào năm 1905 nhưng bị Aston Villa đánh bại ở trận chung kết FA Cup. Trong giai đoạn 1905–1911, họ còn góp mặt thêm ba trận chung kết FA Cup khác, nhưng đều không thể lên ngôi vô địch. Mãi đến năm 1910, “Chích chòe” mới lần đầu giành FA Cup sau chiến thắng trước Barnsley trong trận đấu lại.
Sau thời kỳ hoàng kim đầu tiên, Newcastle tiếp tục để lại dấu ấn trong KQBD FA Cup khi tiến đến chung kết năm 1924 và lên ngôi lần thứ hai sau chiến thắng trước Aston Villa. Một trong những ngôi sao lớn nhất của câu lạc bộ lúc bấy giờ là Hughie Gallacher – người đeo băng thủ quân và dẫn dắt đội bóng đến chức vô địch quốc gia lần thứ tư vào năm 1927, thành tích chưa từng được lặp lại cho đến nay.
Cùng với những cái tên nổi bật như Stan Seymour và Frank Hudspeth, Newcastle vẫn là một thế lực lớn cho đến cuối những năm 1920. Tuy nhiên, sự xuống dốc bắt đầu từ mùa 1929–1930, khi đội bóng sa sút phong độ và phải chia tay huyền thoại Gallacher – người sau đó chuyển sang khoác áo Chelsea.
Newcastle United giành danh hiệu lớn cuối cùng trong giai đoạn này vào mùa 1931–32 với chiếc cúp FA thứ ba sau chiến thắng gây tranh cãi trước Arsenal. Dù vậy, đến cuối mùa 1933–34, câu lạc bộ phải chia tay giải đấu cao nhất sau 35 năm góp mặt, mở ra một chương mới nhiều thử thách hơn trong lịch sử KQBD của họ.
Giai đoạn 1937–1969: Thành công thời hậu chiến
Sau khi phải xuống chơi tại giải hạng hai vào cuối mùa giải 1933–34, Newcastle United tiếp tục trải qua giai đoạn khó khăn. Đặc biệt ở mùa 1937–38, đội bóng suýt rơi xuống hạng ba nếu không nhờ hơn đối thủ về hiệu số bàn thắng bại – một dấu mốc KQBD suýt trở thành vết đen lịch sử.
Khi Thế chiến thứ hai bùng nổ năm 1939, mọi hoạt động bóng đá chuyên nghiệp bị gián đoạn. Đây là giai đoạn Newcastle tận dụng để tái thiết lực lượng. Những bản hợp đồng chiến lược như Jackie Milburn, Bobby Cowell và Tommy Walker được mang về, đặt nền móng cho một thế hệ vàng mới. Nỗ lực ấy được đền đáp vào cuối mùa 1947–48 khi Newcastle giành quyền trở lại giải hạng nhất.
Trong thập niên 1950, Newcastle United bước vào một trong những giai đoạn huy hoàng nhất lịch sử KQBD của mình. Chỉ trong vòng năm năm, họ ba lần vô địch FA Cup:
-
Năm 1951 (thắng Blackpool),
-
Năm 1952 (thắng Arsenal),
-
Và năm 1955 (thắng Manchester City).
Jackie Milburn – người sau này trở thành biểu tượng bất tử của CLB – đóng vai trò trung tâm trong các chiến thắng ấy, và được người hâm mộ ưu ái gọi là “Wor Jackie”.
Tuy nhiên, sau chuỗi vinh quang ngắn ngủi, đội bóng bắt đầu sa sút. Cuối mùa 1960–61, Newcastle lại rớt hạng. Dưới thời HLV Charlie Mitten, họ thi đấu không mấy khởi sắc tại hạng hai. Phải đến khi Joe Harvey, cựu đội trưởng đội bóng thập niên 1950, lên nắm quyền, tình hình mới được cải thiện.
Mùa giải 1964–65, Newcastle United giành chức vô địch giải hạng hai và trở lại First Division. Không dừng lại ở đó, Joe Harvey còn đưa đội bóng vươn ra đấu trường châu Âu lần đầu tiên vào mùa 1968–69. Ở giải Inter-Cities Fairs Cup – tiền thân của Europa League, Newcastle đã làm nên điều không tưởng khi đánh bại Újpest (Hungary) với tổng tỷ số 6-2 ở chung kết, mang về danh hiệu châu Âu duy nhất trong lịch sử KQBD của câu lạc bộ tính đến nay.
Chiến thắng ấy không chỉ giúp đội bóng thành phố Newcastle khẳng định vị thế quốc tế, mà còn ghi tên mình vào lịch sử bóng đá Anh với tư cách một trong những CLB sớm gặt hái vinh quang tại đấu trường châu lục.
Giai đoạn 1969–1992: Những năm tháng thăng trầm
Sau chức vô địch Inter-Cities Fairs Cup năm 1969 – đỉnh cao hiếm có trong lịch sử thi đấu châu Âu của Newcastle – đội bóng bước vào giai đoạn kéo dài hơn hai thập kỷ với nhiều biến động về mặt chuyên môn lẫn KQBD trong nước.
Dưới sự dẫn dắt của Joe Harvey, Newcastle chiêu mộ tiền đạo Malcolm Macdonald vào năm 1971 với mức giá kỷ lục CLB lúc bấy giờ là 180.000 bảng. Với biệt danh “Supermac”, Macdonald nhanh chóng trở thành biểu tượng trên hàng công. Ông giúp Newcastle vào tới trận chung kết FA Cup năm 1974, tuy nhiên đội bóng đã thất bại trước một Liverpool đang ở thời kỳ đỉnh cao.
Cùng thời điểm, Newcastle cũng có hai lần liên tiếp vô địch Texaco Cup vào các năm 1974 và 1975 – một giải đấu giao hữu giữa các CLB Anh, Scotland và Ireland. Dù không chính thức thuộc hệ thống thi đấu của UEFA, nhưng đây vẫn là điểm sáng tích cực trong KQBD giai đoạn khan hiếm danh hiệu.
Sau khi Joe Harvey ra đi, Newcastle lần lượt trải qua nhiều đời HLV – Gordon Lee, rồi Richard Dinnis – nhưng không đạt được thành công. Mùa giải 1977–78 kết thúc với việc đội bóng rơi xuống giải hạng hai sau chuỗi trận yếu kém. Đây là một trong những mùa giải KQBD tồi tệ nhất trong lịch sử CLB.
Tới đầu thập niên 1980, dưới sự dẫn dắt của Arthur Cox, Newcastle bắt đầu có dấu hiệu khởi sắc trở lại. Họ sở hữu dàn cầu thủ chất lượng với các ngôi sao như Kevin Keegan, Peter Beardsley và Chris Waddle. Chính dàn hảo thủ này đã giúp “Chích chòe” giành quyền trở lại hạng nhất vào cuối mùa giải 1983–84.
Tuy nhiên, đà phát triển này không kéo dài. Arthur Cox rời đội, Keegan giải nghệ, và lần lượt các trụ cột như Waddle, Beardsley, rồi Paul Gascoigne đều bị bán đi. Những sự mất mát này khiến KQBD của Newcastle lao dốc, dẫn đến việc họ rớt hạng thêm một lần nữa vào năm 1989.
Trong vài mùa giải sau đó, CLB không ổn định với các HLV thay đổi liên tục. Đến năm 1992, dưới sự hậu thuẫn của chủ tịch mới Sir John Hall, Newcastle quyết định bổ nhiệm Kevin Keegan – cựu đội trưởng huyền thoại – vào vị trí HLV trưởng, thay cho Osvaldo Ardiles.
Sự xuất hiện của Keegan ngay lập tức tạo ra hiệu ứng tích cực. Với sự bổ sung lực lượng mạnh mẽ, bao gồm các bản hợp đồng như Rob Lee, Paul Bracewell và Barry Venison, Newcastle United giành chức vô địch giải hạng nhất mùa 1992–93 và chính thức giành suất thăng hạng lên Premier League – giải đấu cao nhất nước Anh vừa được tái cơ cấu.
Kể từ đây, Newcastle bước vào một chương mới rực rỡ trong lịch sử KQBD, đánh dấu sự trở lại mạnh mẽ của một đội bóng từng nhiều lần bị đánh giá là thất thường.
Giai đoạn 1993–2007: Premier League và thời kỳ đỉnh cao
Sau khi thăng hạng vào năm 1993, Newcastle United bước vào kỷ nguyên Premier League với nhiều kỳ vọng. Ngay ở mùa giải đầu tiên 1993–94, đội bóng dưới sự dẫn dắt của Kevin Keegan đã chơi bùng nổ, kết thúc mùa giải ở vị trí thứ 3 – thành tích tốt nhất kể từ năm 1927. Lối chơi tấn công phóng khoáng, giàu cảm xúc mà Keegan xây dựng nhanh chóng đưa Newcastle trở thành “hiện tượng” và được mệnh danh là The Entertainers.
Đỉnh cao trong giai đoạn này đến vào mùa giải 1995–96, khi Newcastle dẫn đầu Premier League suốt phần lớn thời gian nhưng cuối cùng lại để vuột mất chức vô địch vào tay Manchester United. Trong số các trận cầu đỉnh cao, thất bại 3–4 trước Liverpool tại Anfield được xem là một trong những trận đấu hấp dẫn nhất lịch sử Premier League – đồng thời cũng là thời điểm định hình KQBD giàu cảm xúc của đội bóng vùng Đông Bắc nước Anh.
Thành công của Newcastle trong những năm ấy không thể không nhắc đến những ngôi sao như Les Ferdinand, David Ginola, và đặc biệt là Alan Shearer – chân sút được CLB đưa về năm 1996 với mức phí kỷ lục thế giới lúc bấy giờ: 15 triệu bảng. Shearer sau này trở thành huyền thoại sống của Newcastle, là cầu thủ ghi bàn nhiều nhất lịch sử đội bóng với 206 pha lập công.
Tuy nhiên, áp lực quá lớn khiến Keegan từ chức vào tháng 1/1997. Sau đó, lần lượt các HLV Kenny Dalglish, Ruud Gullit lên nắm quyền nhưng đều không thể giữ vững phong độ của đội bóng. Dù có hai lần lọt vào chung kết FA Cup năm 1998 và 1999, Newcastle đều thất bại trước Arsenal và Manchester United.
Giai đoạn sa sút đó kéo dài cho đến khi Sir Bobby Robson – người từng dẫn dắt tuyển Anh – trở lại quê nhà tiếp quản Newcastle vào tháng 9/1999. Với chiến thuật hợp lý và phong cách quản trị nhân văn, Robson dần hồi sinh đội bóng. Mùa giải 2001–02, Newcastle cán đích ở vị trí thứ 4 và lần đầu tiên trong lịch sử KQBD Premier League, giành quyền tham dự UEFA Champions League.
Không dừng lại, Robson tiếp tục giúp đội bóng đứng thứ 3 tại giải đấu quốc nội mùa 2002–03 và lọt vào vòng hai Champions League – một kỳ tích ấn tượng trong lịch sử KQBD châu Âu của Newcastle. Mùa sau, dù chỉ đứng thứ 5 tại Premier League, đội vẫn được tham dự UEFA Cup, nhưng đà tiến bộ đã chững lại. Sau mâu thuẫn với ban lãnh đạo, Robson bị sa thải vào tháng 8/2004 – khép lại một giai đoạn vàng son đầy cảm xúc.
Người kế nhiệm là Graeme Souness, người đã lập kỷ lục chuyển nhượng mới cho Newcastle khi mang về Michael Owen với mức giá 16,8 triệu bảng – thương vụ gây tiếng vang lớn trên thị trường chuyển nhượng. Tuy nhiên, bất chấp sự có mặt của Owen và Shearer trên hàng công, KQBD của đội bóng không đạt kỳ vọng, dẫn đến việc Souness bị sa thải vào đầu năm 2006.
Glenn Roeder tiếp quản trong vai trò tạm quyền rồi chính thức được bổ nhiệm. Ông đưa đội cán đích ở vị trí thứ 7 mùa 2005–06 và giúp Alan Shearer kết thúc sự nghiệp với tư cách chân sút số một mọi thời đại của Newcastle.
Dẫu vậy, mùa giải tiếp theo (2006–07) chứng kiến một loạt chấn thương tràn lan và phong độ đi xuống. Roeder rời đội vào tháng 5/2007, đánh dấu sự kết thúc một giai đoạn đầy cảm xúc – nơi mà Newcastle vừa chạm tay tới vinh quang, vừa phải chứng kiến những cú trượt dài.
Tính đến hết mùa 2006–07, Newcastle United xếp thứ 5 trong danh sách những đội có tổng điểm cao nhất tại Premier League – một minh chứng cho KQBD ổn định trong thời kỳ vàng son, dù chưa thể kết tinh bằng các danh hiệu lớn.
Giai đoạn 2007–2021: Kỷ nguyên Mike Ashley và những năm đầy biến động
Sau giai đoạn tương đối ổn định dưới thời Sir Bobby Robson, Newcastle United bước vào một kỷ nguyên nhiều tranh cãi bắt đầu từ mùa hè năm 2007, khi doanh nhân Mike Ashley thâu tóm câu lạc bộ với mức giá khoảng 134 triệu bảng Anh thông qua công ty St. James Holdings Ltd.
Ngay từ đầu, sự xuất hiện của Ashley đã gây chia rẽ sâu sắc trong cộng đồng người hâm mộ. Các quyết định thay HLV liên tục và chính sách tài chính không nhất quán khiến KQBD của Newcastle trở nên bất ổn. Dù ban đầu bổ nhiệm Sam Allardyce, nhưng chỉ sau vài tháng, ông đã bị sa thải và được thay bằng Kevin Keegan – người hùng năm xưa.
Sự trở lại của Keegan mang theo niềm hy vọng lớn lao. Tuy nhiên, bất đồng sâu sắc với ban lãnh đạo trong việc chuyển nhượng khiến ông từ chức chỉ sau vài tháng. Những người kế nhiệm như Joe Kinnear, Alan Shearer và Chris Hughton cũng không thể giúp đội duy trì được phong độ ổn định. Hệ quả là Newcastle rớt hạng vào năm 2009, lần đầu tiên kể từ năm 1993.
Dù vậy, mùa giải 2009–10 lại chứng kiến một điểm sáng hiếm hoi trong KQBD hiện đại của CLB khi họ giành chức vô địch Championship và thăng hạng ngay lập tức. Dưới thời Chris Hughton, đội thể hiện lối chơi gắn kết và hiệu quả, nhưng ông vẫn bị sa thải không lâu sau khi trở lại Premier League.
Alan Pardew là người tiếp quản và dẫn dắt đội bóng trong giai đoạn 2010–2014. Mùa giải 2011–12 là điểm nhấn đáng kể, khi Newcastle cán đích ở vị trí thứ 5 Premier League – thành tích cao nhất kể từ thời Robson. Đội bóng khi đó sở hữu nhiều nhân tố nổi bật như Demba Ba, Yohan Cabaye, Papiss Cissé và Hatem Ben Arfa, đem đến cho người hâm mộ những KQBD ấn tượng và giàu cảm xúc.
Tuy nhiên, chính sách bán trụ cột để cân bằng tài chính – điển hình là thương vụ bán Cabaye cho PSG – cùng những vấn đề nội bộ khiến thành tích nhanh chóng lao dốc. Pardew ra đi vào năm 2014, mở đầu cho một loạt thay đổi không mấy hiệu quả với các HLV như John Carver, Steve McClaren và cuối cùng là Rafael Benítez.
Benítez tiếp quản trong giai đoạn nước sôi lửa bỏng cuối mùa 2015–16 nhưng không thể giúp Newcastle trụ hạng. Tuy nhiên, ông vẫn cam kết ở lại và đưa đội trở lại Premier League ngay mùa sau bằng danh hiệu vô địch Championship lần thứ hai trong vòng chưa đầy một thập kỷ – thêm một dấu son nữa trong chuỗi KQBD thăng hạng ngắn hạn nhưng hiệu quả của CLB.
Trong ba mùa liên tiếp (2017–2020), Newcastle duy trì vị trí giữa bảng xếp hạng Premier League, nhưng những bất đồng giữa Benítez và Mike Ashley về định hướng phát triển, đặc biệt là chuyển nhượng, khiến HLV người Tây Ban Nha chia tay đội bóng vào hè 2019. Người kế nhiệm là Steve Bruce, một HLV có nhiều kinh nghiệm ở Premier League nhưng không được lòng cổ động viên.
Dưới thời Bruce, KQBD của Newcastle bị đánh giá là thiếu bản sắc và thụt lùi. Lối chơi thực dụng, thiếu sáng tạo cùng với chuỗi trận tệ hại trong mùa 2020–21 khiến áp lực đè nặng lên ban lãnh đạo. Đồng thời, làn sóng phản đối chủ sở hữu Mike Ashley ngày càng dâng cao.
Sau nhiều năm rao bán, vào tháng 10 năm 2021, Mike Ashley chính thức rút lui khi Newcastle United được tiếp quản bởi một liên minh bao gồm Quỹ Đầu tư Công (PIF) của Ả Rập Xê Út, PCP Capital Partners và Reuben Brothers với mức định giá thương vụ khoảng 300 triệu bảng Anh. Đây được xem là bước ngoặt lịch sử, khép lại kỷ nguyên Ashley nhiều tranh cãi và mở ra chương mới đầy kỳ vọng trong hành trình KQBD hiện đại của “Chích chòe”.